RK Geloofsgemeenschap
Maandstonde
Mis voor een overledene een maand na de sterfdatum
Machten
Een van de engelenkoren
Magister
- doctor in de theologie
- novicenmeester
Magnificat
Latijn: dat (mijn ziel de Heer) moge prijzen
eerste woord van Maria's lofzang bij haar bezoek aan Elisabeth
Mandement
Officiële brief van de bisschop(pen) aan de gelovigen
Manipel
Latijn: manipulus, handvol
tijdens de mis door de priester (eventueel ook de diaken en de subdiaken) in het verleden aan de linkerarm gedragen doekje, in de
liturgische kleur van de dag, oorspronkelijk bedoeld als zakdoek
Maria Boodschap of Annunciatie
Het bezoek aan Maria van de aartsengel Gabriël, die Maria vertelde dat zij de moeder van Jezus zou worden - 25 maart
Maria Geboorte
Sinds de achtste eeuw gevierd feest, om onbekende reden vastgesteld op 8 september.
Maria Hemelvaart of Maria-ten-hemel-opneming
Latijn: assumptie
De lichamelijke ten-hemel-gang van Maria - 15 augustus
Maria Hemelvaart theologisch gezien een onterechte benaming omdat die zou kunnen suggereren dat Maria dit uit eigen kracht
heeft gedaan - net zo als Jezus
Maria-officie
- officieel kerkelijk gebed ter ere van Maria, groot officie (officium magnum)
- dagelijks devotiegebed van sommige congregaties, klein officie (officium parvum)
Mariamaand
De maand mei is aan Maria toegewijd.
Mariamonogram
Naamteken door ineenstrengeling van de letter M
soms ook M en R (Maria Regina) en M en A (Ave Maria)
Marianum
meestal vanaf het gewelf van de kerk afhangend beeld van Maria (met kind), staande op wolken of maansikkel en omgeven door stralen
Mariologie
Onderdeel van de theologie dat Maria als voorwerp van studie heeft
Martelaar
Heilige die omwille van het geloof gemarteld en ter dood gebracht is
Martelaren van Gorcum
De negentien reguliere en seculiere geestelijken die na de bestorming van Gorcum in 1572 gevangen genomen werden en in Den Briel
opgehangen om hun geloof in de eucharistie en het primaatschap van de paus - hun feestdag is op 9 juli
Martyrologium
Latijn: martelaarsboek
Liturgische lijst in kalendervolgorde van hun dagviering met de namen en een korte biografie van alle
martelaren en andere heiligen
het martyrologium werd per dag tijdens het koorgebed (de prime) voorgelezen
Mater Dolorosa
Latijn: bedroefde moeder
Titel van de treurende Maria en de afbeelding daarvan
Minder gebruikelijk is de complementaire titel Mater Gloriosa, glorievolle moeder
Memento
Latijnse gebiedende wijs: Gedenk!
- beginwoord van de beide misgebeden voor de levenden en voor de overledenen
- elk gebed in het algemeen voor een persoon
- in de uitdrukking Memento mori (Mens,) gedenk te sterven!
Mensenzoon
Hebreeuwse naam voor de Messias, door Jezus vaak op zichzelf toegepast
Menswording
Latijn: incarnatie
Het aannemen van de menselijke gedaante door de Zoon van God - waardoor Hij de goddelijke en de menselijke natuur in één
Persoon verenigde
Merkteken
Eeuwig blijvend kenmerk - gegeven door de sacramenten doopsel, vormsel en priesterschap, die daarom maar één keer toegediend worden
Messias
Hebreeuwse naam voor de gezalfde, door Jezus op zichzelf toegepast
Meter
Doopmoeder of peettante
De peetouders beloven bij de doop de ouders te helpen bij de gelovige opvoeding van de dopeling
Metropoliet of Aartsbisschop
Deze staat aan het hoofd van zijn eigen (aarts)bisdom, en heeft een leidende functie ten opzichte van de andere bisschoppen
binnen een kerkprovincie
Metten
Getijdengebed om 3.00 uur 's nachts
Middelares van alle Genaden
Eretitel van Maria die aangeeft dat zij het eeuwig heil van de mensen bij haar Zoon Jezus bepleit
Mijter
Latijn: mitra
Tweepuntig liturgisch hoofddeksel van een bisschop, een abt en sommige andere prelaten, soms versierd met
edelstenen en goudbrocaat
Mirakel of Wonder
Niet op een natuurlijke manier te verklaren, op goddelijke ingreep berustende gebeurtenis, vaak toegeschreven aan de voorspraak
bij God van een heilige die men aangeroepen heeft
Mis of misoffer
eucharistieviering bestaande uit
- de woorddienst (vroeger voormis geheten) met gebeden en lezingen,
onder meer uit het evangelie
- de tafeldienst met het tafelgebed (canon) waarin de consecratie gevolgd wordt door
de communie
- de afsluitende gebeden en de slotzegen.
In een gezongen mis onderscheidt men de vaste gezangen (Kyrië Eleison, Gloria, Credo, Sanctus met Benedictus en Agnus Dei) van de
wisselende gezangen - beide kunnen in het Latijn (vaak het Gregoriaans) of het Nederlands gezongen worden
Het bijbehorend werkwoord voor de taak van de priester die voorgaat is: de mis opdragen of de mis lezen
Mis-met-drie-heren
Plechtige mis met naast de priester (celebrant) de diaken en subdiaken
Misdienaar
Een misdienaar is een leek ( meestal een kind ) die tijdens vieringen de pastor behulpzaam is bij het gereedmaken van de altaartafel,
de offergaven aanbrengt, de handwassing verzorgd, belt aan begin en eind van de viering en tijdens de consercratie. Ook de wierook,
het wierookvat en het wijwatervat met daarin de wijwaterkwast vallen onder de taken van de misdienaar
Tot ver in de 20e eeuw mochten in veel kerken meisjes en vrouwen geen misdienaar of andere functie (zoals lector) vervullen, omdat zij
niet op het priesterkoor mochten komen.
Kinderen, die de Eerste H.Communie hebben gedaan kunnen misdienaar worden - nadat zij het vormsel hebben ontvangen zijn het acolieten
Tarcisius is de patroonheilige van de misdienaars
Misericordia
Latijn, barmhartigheid
Klapstoeltje in koorbank voor wie moe wordt van het lange staan
Misintentie
Speciaal aanbevolen gedachtenisgebed van een mis
Missaal
Officieel liturgisch boek met alle vaste en wisselende lezingen en gebeden van het gehele kerkelijke jaar
Missie
Latijn: missio, zending
- verzamelnaam voor alle kerkelijke werkzaamheden in gebieden waar het gewone kerkelijke
bestuur (nog) niet is gevestigd
- enige dagen durende prediking en boetedoening binnen een parochie onder leiding van
bezoekende reguliere priesters (paters) die komen preken en biechthoren
Missiekruis
- aan missionaris uitgereikt kruis bij vertrek naar missie
- kruis, opgericht bij gelegenheid van een missie
Missiepost
Vaste standplaats in een missiegebied
Missiepreek
- bedelpreek van een missionaris
- boetepreek tijdens een missie
Missieprocuur
Administratief bureau van een missie, meestal gevestigd in het moederland
Missieologie
Onderdeel van de theologie dat vraagstukken van de missionering bestudeert
Misstipendium
Aalmoes of gift aan priester voor het opdragen van een heilige mis
Misweek
Zeven dagen durende bezinning op de betekenis van de mis
Moderator
Officiële titel van geestelijk adviseur van een katholieke organisatie
Modernisme
Door paus Pius X in 1907 veroordeelde stroming in de katholieke kerk die aanpassing aan de moderne samenleving voorstond
Moeder van Smarten
Latijn: Mater Dolorosa
Titel van Maria
Moedermaagd
Naam van Maria die haar beide eretitels combineert
Molinisme
Leer van de Spaanse Jezuiet Molina (1535-1600) die de werking van de genade meer afhankelijk stelt van de menselijke wil dan
de scholastieke leer van Thomas van Aquino dat doet
Monialen
Tot koorgebed verplichte slotzusters die als lid van een orde plechtige geloften hebben afgelegd
Monita Secreta
Latijn: geheime vermaningen
Vermeende verzameling van geheime instructies binnen de jezuïetenorde om meer wereldlijke macht te verkrijgen; het bestaan van
de geheime instructies is steeds ontkend en nooit aangetoond
Monium
Latijn: waarschuwing
Officiële kerkelijke vermaning
Monotheïsme
het geloof aan één God.
Monseigneur
Algemene aanspreektitel voor prelaat, hogere geestelijke
Monstrans
Gouden of verguld zilveren vaatwerk waarin de geconsacreerde hostie op zichtbare wijze ten toon gesteld of in processie
rondgedragen wordt
Motu Proprio
Latijn: uit eigener beweging
Pauselijk schrijven met voorbijgaan aan de procedures van de kanselarij
Mozaïsche wet
De wet van Mozes zoals neergelegd in het oude testament en uitgewerkt in de joodse traditie
Mozarabische ritus
Liturgie in de kerken (o.a. in Toledo) afkomstig van de uit de Islam en het joodse geloof tot het christendom overgegane gelovigen
Mozetta
Italiaans, schoudermanteltje
Rituele dracht van bisschop
Munsterkerk
Latijn: monasterium = munster
Oorspronkelijk bij een klooster horende kerk
Mystagogie
Inwijding in de mysteriën, in casu van de geloofswaarheden
Mystiek
Bijzondere vereniging in gebed en beschouwing met God; mystici, zoals Johannes van het Kruis en Ruusbroec, beschrijven deze
vereniging in termen van zuivering, gevolgd door verlichting en tenslotte totaal opgaan in God
Mystieke Lichaam van Christus
De mystieke eenheid van Christus en de kerk waarbij de kerk de fysieke aanwezigheid van Christus in de wereld representeert
