RK Geloofsgemeenschap
Galero
Kardinaalshoed
Gallicanisme
Het streven - in de achttiende- en negentiende-eeuw - om de katholieke kerk in Frankrijk (Gallië) dogmatische en politieke voorrechten
te verlenen boven de rest van de kerk, in een zekere onafhankelijkheid van Rome
Gardiaan
Kloosteroverste bij de minderbroeders franciscanen of capucijnen
Gaudete
Latijn: verheugt U, namelijk op het naderende Kerstfeest. Beginwoord van de misliturgie up de derde zondag van de advent, die
daarom zondag Gaudete genoemd wordt
Gaven van de Heilige Geest
Dat zijn de volgende zeven:
- wijsheid
- verstand
- raad
- sterkte
- wetenschap
- godsvrucht en
- vreze des Heren
Gebed des Heren
Synoniem voor het Onze Vader
Gebeden voor de stervenden
Vaste reeks liturgische gebeden bij een sterfbed
Geboden feestdagen
Canon 1246 van het Kerkelijk Wetboek van 1983 bepaalt dat er in de Latijnse Kerk tien verplichte feestdagen zijn
waarop vroeger kerkbezoek en zondagsrust voorgeschreven waren:
- Onbevlekte Ontvangenis van Maria (8 december)
- Kerstmis (25 december)
- Maria Moeder van God (1 januari)
- Openbaring van de Heer in de volksmond genaamd Driekoningen (6 januari)
- H. Jozef (19 maart)
- Hemelvaart (9 dagen vóór Pinksteren, op wisselende datum)
- Sacramentsdag (60 dagen na Pasen)
- HH. Petrus en Paulus (29 juni)
- Maria-ten-hemel-opneming (15 augustus) en
- Allerheiligen (1 november)
Met het afschaffen van tal van vrije dagen in Nederland zijn ook verschillende geboden feestdagen in onbruik geraakt, waarbij ook
meespeelde dat door het priestertekort er ook in tal van parochies op deze dagen geen viering meer is
Gedaanteverandering
Term gebruikt om aan te geven dat brood en wijn na de consecratie hun uiterlijk waarneembare eigenschappen behouden, maar in
wezen Christus aanwezig stellen
Geestelijk adviseur
Door de bisschop aangewezen priester als raadsman in een katholieke organisatie
Geestelijk voorbehoud
Latijn: restrictio mentalis - een beperking bij een afspraak
Een toezegging of overeenkomst die men niet uitspreekt of vastlegt maar enkel mentaal bij zichzelf maakt
Geheim kamerheer
Pauselijke titel toegekend aan prelaat of leek uit hoofde van functie of verdienste; de titel heeft overigens niets met
geheimhouding te maken.
Geheimen van de rozenkrans
- Blijde geheimen
- Droevige geheimen
- Glorievolle geheimen
- Geheimen van het licht
Paus Johannes Paulus II voegde in 2002 de geheimen van het Licht toe aan de geheimen van de rozenkrans
Deze geheimen worden overwogen tijdens het bidden van de rozenkrans op donderdag
- De doop van Jezus in de Jordaan
- De openbaring van Jezus op de bruiloft van Kana
- Jezus’ aankondiging van het Rijk Gods
- De gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor
- Jezus stelt de eucharistie in tijdens het Laatste Avondmaal
Geloften
Aan God gedane toezeggingen; de bekende, door de kerk erkende en aangenomen geloften zijn de eenvoudige geloften en plechtige
geloften van tijdelijke of eeuwige armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid
Geloofsartikelen
De twaalf artikelen van het geloof, zoals die in de zogenaamde geloofsbelijdenis van de apostelen, het credo, in de eerste
eeuwen van het christendom in concilies (vanaf Nicea 325) zijn vastgelegd en sindsdien zo goed als onveranderd worden beleden
en gebeden
Geloofsgeheim
Geloofswaarheid waarvan het wezen door de gelovigen niet te vatten is, zoals dat van de heilige Drievuldigheid
Gelovige zielen
overledenen die zich in een toestand van tijdelijke zuivering en uitboeting bevinden (het vagevuur), als voorbereiding op het
eeuwige geluk in de hemel
Gelukzalige
Persoon die door de kerk zalig is verklaard; de zaligverklaring gaat vooraf aan de officiële heiligverklaring
Gemeenschap van de Heiligen |
||
Het geheel van de kerk, bestaande uit: |
||
- de zegepralende kerk |
= |
de gelovigen in de hemel |
- de lijdende kerk |
= |
de gelovigen die na hun dood een tijdelijke periode van |
- de strijdende kerk |
= |
de gelovigen op aarde |
Genade
De Heiligmakende genade is de gave, die door de verdiensten van Jezus Christus aan de mensen geschonken werd en noodzakelijk is
voor het bereiken van het eeuwig geluk
Daarnaast is de Actuele genade in de vorm van gaven die de mens in bepaalde omstandigheden nodig heeft. Het doel van actuele
genade is om de heiligmakende genade daar werkzaam te laten zijn waar ze eerder niet was, en ze werkzaam te laten blijven waar
ze reeds werkzaam is
Genadeoord
Bedevaartplaats
Generale absolutie
- kwijtschelding van straffen die overblijven na de vergeving van de zonden
- kwijtschelding van straffen èn vergeving van de zonden, uitgesproken door een priester
over een menigte in levensgevaar, bijvoorbeeld bij een ramp of in oorlogsgevaar
Generale biecht
Biecht over een langere periode van het leven waarin eventueel belijdenissen uit voorgaande biechten herhaald worden
Geselprocessie
Vooral in sommige zuidelijke landen gehouden processie waarbij deelnemers zich als boetedoening in het openbaar geselen
Getijden of Officie |
|||
Het officiële gebed van de kerk dat op vaste tijden de dag vult,
gerekend naar de Romeinse dagindeling |
|||
- Metten |
03.00uur |
||
- Lauden |
06.00uur |
||
- Terts |
09.00uur |
||
- Sext |
12.00uur |
||
- None of Noon |
15.00uur |
||
- Vespers |
18.00uur |
||
Later zijn daar nog bijgekomen: |
|||
- Prime of Priem |
ochtendgebed |
||
- Completen |
slotgebed voor het slapengaan |
||
De Metten, Lauden en Vespers zijn grote getijden, |
|||
Gewijde aarde
Het door een priester gewijd graf of het hele kerkhof
Gezalfde des Heren
Aanduiding van Christus
Gloria
Latijn: eer
Het gebed of gezang tijdens de mis dat begint met Gloria in excelsis Deo
( Eer aan God in de hoge ),
ontleend aan het gezang van de engelen bij de geboorte van Christus.
Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto
Latijn: Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest
Glorievolle geheimen
Vijf geheimen van Maria die op woensdag en zondag bij het bidden van de rozenkrans overwogen worden, namelijk:
- Jezus verrijst uit de doden
- Jezus stijgt op ten hemel
- de heilige Geest daalt neer over de apostelen
- Maria wordt ten hemel opgenomen
- Maria wordt in de hemel gekroond
Zie ook: blijde geheimen, droevige geheimen,
geheimen van het licht, rozenhoedje.
Glossolalie
Grieks: spreken met tongen
Het spreken in vele talen tegelijk onder bijzondere invloed van de heilige Geest, zoals
de apostelen dat deden op Pinksteren
Gnosis
Grieks: kennis
Verdiepte kennis van de goddelijke waarheden.
Goddelijke deugden
Geloof, hoop en liefde, als gaven van God
Godmens
Predicaat van Jezus die naar de leer van de kerk de goddelijke en de menselijke natuur in één persoon verenigt
Godsakker
Synoniem voor gewijd grond, het kerkhof of begraafplaats
Godslamp
Altijddurend, op bijenwas of plantaardige olie brandend licht, in de buurt van het tabernakel, om van Gods bijzondere
aanwezigheid te getuigen
De godslamp brandt altijd als teken dat het Heilig Brood in het tabernakel wordt bewaard
Godsvolk
Alle nog levende gelovigen
Goede Vrijdag
De vrijdag vóór Pasen waarop de kruisdood van Christus wordt herdacht, in de liturgie onder meer door het voorlezen of zingen
van het lijdensverhaal, de kruisverering en het bidden van de kruisweg.
Goede Week
De week vóór Pasen - van Palmzondag tot en met Paaszaterdag
Graal
Grieks: krater, kom:
- legendarische schotel die gebruikt zou zijn door Jezus bij het Laatste Avondmaal en
door Jozef van Arimathea om het bloed van Jezus aan het kruis op te vangen
de Graalridders van de Tafelronde zochten naar het bezit ervan
- een door de jezuïet Jacques van Ginniken in 1921 begonnen beweging met als doel
de eigentijdse beleving van het geloof door vrouwen in dienstbaarheid aan de medemens
Gregoriaans
Officiële muziek in gezangen zonder begeleiding van de traditionele Romeinse liturgie, genoemd naar paus Gregorius de Grote
(560-604), maar waarschijnlijk later - in de Karolingische tijd - ontstaan onder Italische, Joodse, Byzantijnse en Syrische
invloeden
Guido van Arezzo (gestorven + l050) ontleende in de hoge bloei van het Gregoriaans de ook nu nog gebruikte muzieknoten aan de
vesperhymne op het feest van Sint Jan de Doper, als volgt:
- UT queant laxis
- REsonare fibris
- MIra gestorum
- FAmuli tuorum
- SOLve pollutis
- LAbii reatum
- Sancte
- Ioannes
( Neem de schuld weg van onze onreine lippen opdat uw dienaren met opgeruimd gemoed het wonder van uw grote daden kunnen verkondigen, heilige Johannes ).
Grieks kruis
kruis met vier balken, horizontaal en verticaal van gelijke lengte
Groot-Seminarie
Theologie-opleiding voor de diocesane clerus
Gulden Mis
Mis op quatertemper-woensdag na de derde zondag van de Advent waarvan de liturgie begint met Rorate coeli desuper ( Dauwt
hemelen de Rechtvaardige ), opgedragen aan het Maria-altaar met een overvloed aan brandende kaarsen
Aan deze mis werd bijzondere kracht en 'gouden' zegen toegeschreven, vanwege het gedenken van Maria's blijde verwachting
