RK Geloofsgemeenschap
Habijt
Lang opperkleed van kloosterlingen
Hagiograaf
Schrijver van heiligenleven
Hagioscoop
ook wel een leprozenvenster (of lepravenster) genoemd. Dit is een klein kerkraam, oorspronkelijk zonder glas en vaak met een paar
ijzeren of houten spijlen, dat uitzicht gaf op het altaar. In de middeleeuwen konden mensen die geen toegang hadden tot de kerk,
omdat ze leden aan een besmettelijke ziekte zoals lepra (melaatsheid), door dit nu dichtgemetselde raampje de Heilige-Mis volgen
en de Heilige-Communie ontvangen.
Na uitbanning van lepra hoefde het raam niet meer te worden gebruikt en werd het dichtgemaakt.
Halfvasten
De vierde zondag van de vasten ( zondag Laetre ) waarvan de liturgie begint met Laetare Jerusalem (= Verheug U, Jerusalem),
als vreugdeboodschap over de komende verrijzenis van Christus
Halve uitvaart
Een halve uitvaart is een begrafenis waarbij een katholiek rechtstreek vanuit huis op een openbare begraafplaats en dus in
ongewijde grond begraven wordt - in de tijd van de schuilkerken was openbare uitoefening van de katholieke godsdienst, waaronder het
lezen van de mis, verboden, hierdoor konden katholieken niet met een uitvaartmis en vanuit de kerk worden begraven in plaats
daarvan verrichtte een priester de avond voor de begrafenis de absoute en werd een handvol gewijde grond in de kist gedaan
Handelingen
Verzamelnaam voor het boek uit het nieuwe testament dat verhaalt over de handelingen van de apostelen na de dood, de verrijzenis
en de hemelvaart van Jezus
Handoplegging
Liturgisch gebaar bij de toediening van sommige sacramenten en wijdingen dat het doorgeven van de Heilige Geest symboliseert
Handwassing
Liturgische handeling als symbool voor het zuiveren van de geest
Heeroom
Evenals 'heerneef' verouderde benaming van een familielid dat priester is
Heerschappijen
Een van de engelenkoren
Heiland
Aanduiding voor Christus
Heilig Hart van Jezus
De devotie tot het H.Hart van Jezus, als symbool van liefde vindt haar oorsprong in de visioenen van de H.Maria
Margaretha Alacoque (1647-1690) in een klooster te Paray-le-Monial
De maand juni is gewijd aan het Heilig Hart van Jezus
Heilig Jaar
Door de kerk vastgestelde periode met bijzondere betekenis in de kerkgeschiedenis, zoals het jaar 2000 na Christus' geboorte
Heilig Oliesel
Officiële, traditionele naam van het sacrament van de ziekenzalving
Heilig putje
Latijn: sacrarium
Afvoerputje bij of in de sacristie waarin gewijd water en water dat gebruikt is voor rituele wassing weggegooid wordt
Het afvoerputje is niet aangesloten op de openbare riolering, maar komt uit in bijv. de tuin van de naast de kerk gelegen pastorie
Heilig Sacrament
Synoniem voor eucharistie
Heilig uur
Gebedstijd ter aanbidding van het uitgestalde heilig sacrament of ter herdenking van het lijden van Christus
Heilig-Landstichting
Bijbels openluchtmuseum te Groesbeek bij Nijmegen inclusief het woongebied eromheen
Heiligavond
Avond vóór een groot kerkelijk feest
Heiligdomsvaart
Van de tweede tot de vierde zondag van juni wordt in Maastricht om de zeven jaar feest gevierd feest met een plechtige processie;
daarbij worden de relieken rondgedragen en getoond uit de schatkamers van de Sint Servaas en de Onze Lieve Vrouwe kerk
Heilige deur
Speciaal tijdens een heilig jaar te openen deur van elk der vier grote basilieken te Rome, nl. de Sint Pieter, Sint Paulus,
Sint Jan van Lateranen en de Sint Maria Maggiore
Heilige olie
Olie die op Witte Donderdag - of op de vooravond (=vigilie) van Witte Donderdag door een bisschop wordt gewijd voor de zalving bij
het H.Doopsel en het het H.Vormsel, ook gebruikt bij de wijding van een kerkgebouw, kerkklok, altaar, miskelk, e.d.
De olie voor het Heilig Oliesel (ziekenzaving) wordt niet gewijd, maar gezegend
Heilige stede
Benaming van de stad Amsterdam naar het wonder (mirakel) dat in 1345 plaats vond, toen een door een zieke genuttigde maar daarna
uitgebraakte hostie boven het vuur bleef zweven waarin het braaksel was geworpen - de hostie werd in grote eerbied terug gebracht
naar de Oude Kerk
Ter herinnering aan deze gebeurtenis werd in 1345 tussen het Rokin en de Kalverstraat een kapel gebouwd (de
eigenlijke Heilige Stede) die in 1908 is afgebroken, sindsdien wordt jaarlijks de Stille Omgang gelopen via de weg waarlangs
vroeger de Amsterdamse sacramentsprocessie trok
Heilige stoel of Apostolische Stoel
De Romeinse bisschopszetel van de paus, hoofd van de gehele katholieke kerk
Heilige tafel
Synoniem voor de communie
Heilige tijden
Verzamelnaam voor alle kerkelijke feestdagen, vasten- en onthoudingsdagen
Heiligverklaring
Officiële verklaring door de paus dat een persoon, als martelaar voor het geloof gedood, of na een heilig leven gestorven, zonder
twijfel de hemelse glorie deelachtig is en in het openbaar aangeroepen en vereerd mag worden
Aan een heiligverklaring gaat een zaligverklaring vooraf, gevolgd door een proces waarin onder meer - tegen de argumenten van de
zogenaamde advocaat van de duivel - de echtheid bewezen moet worden van tenminste twee wonderen, die na de aanroeping van de
heilig te verklaren persoon en op diens of haar voorspraak bij God gebeurd zijn
De paus heeft echter het recht iemand heilig te verklaren, zonder dat er twee wonderen zijn bewezen
Hel
- leven van verschrikking en foltering waarin gevallen engelen en verdoemde zondaars voor
eeuwig van de aanschouwing van God uitgesloten zijn
- gesloten afdeling van een kloosterbibliotheek waarin de door het kerkelijk gezag verboden
boeken opgeslagen worden
Hemel
Leven in eeuwig geluk van engelen en heiligen in de aanschouwing van God
Hemelvaartsdag
De donderdag 9 dagen vóór Pinksteren waarop de hemelvaart van Christus herdacht wordt
Herdelijk schrijven
Officiële brief van de bisschop(pen) aan de gelovigen
<
Herdopen
Opnieuw dopen in geval van twijfel over de geldigheid van de eerste doop
Sinds rond 1967 de wederzijdse erkenning van de doop door de Protestantse Kerken in Nederland en de Rooms-Katholieke Kerk in
Nederland tot stand kwam wordt iemand niet meer herdoopt wanneer hij/zij toetreedt tot de Rooms-katholieke kerk
Heremiet
Synoniem voor kluizenaar
Hernieuwing van de doopbeloften
In de Paaswake worden de doopbeloften hernieuwd
Hiërarchie
Rangorde van kerkelijke gezagdragers waarbinnen men gewoonlijk onderscheidt paus, bisschop en priester
Hiëratisch
De priester of de eredienst betreffende
Hodie mihi, cras tibi
Latijn: Heden ik morgen gij - grafschrift of tekst boven de dodenlijst in een klooster
Hof van Eden
Het aards paradijs
Hof van Olijven
Tuin waarin Jezus na het Laatste Avondmaal bad tot Zijn hemelse Vader voordat Hij daar gevangen genomen werd
Hogere wijdingen
De wijdingen tot subdiaken, diaken, priester en bisschop
Hongerdoek
Beschilderd doek, vroeger in de vastentijd opgehangen voor het hoofdaltaar
Tegenwoordig hier en daar opnieuw in gebruik met afbeeldingen die herinneren aan de honger in de ontwikkelingslanden
Hoofddeugden of Kardinale Deugden
De vier voornaamste deugden, nl. voorzichtigheid, rechtvaardigheid, sterkte en matigheid
Hoofdzonden
De zeven voornaamste zonden, vaak oorzaak van andere zonden, te weten:
- hovaardigheid
- gierigheid
- onkuisheid
- nijd
- gulzigheid
- gramschap en
- traagheid.
Hoogeerwaarde
Titel van priester in hogere functie, b.v. een hoogleraar in de theologie, een algemeen overste van orde of congregatie, of een
priester met de titel monseigneur
Hooglied
Latijn: Canticum canticorum, het Lied der Liederen
Bijbelboek dat de gezangen bevat die aan koning Salomo worden toegeschreven - onder het beeld van de liefde tussen bruidegom
en bruid bezingen zij de verhouding van Jahwe tot het uitverkoren volk
Hoogmis
Plechtige, gezongen mis
Horizontalisme
Theologische zienswijze die meer accent legt op onderlinge menselijke verhoudingen dan op de relatie tot God
Hospitium
Gastverblijf in een klooster buiten de besloten afdeling (het zgn. slot of clausuur)
Hostie
Latijn: offer:
schijfje ongedesemd brood dat in de mis geconsacreerd wordt en daardoor het Lichaam van Christus wordt
Hubertusbrood
Gewijd brood gegeten op 3 november, defeestdag van Sint Hubertus, de patroon van de jagers en de beschermer tegen hondsdolheid om
door de voorspraak van St.Hubertus voor hondsdolheid behoed te blijven
Huiswijding of Huiszegen
Ook wel huiszegening: toewijding aan God en zegening van een huis en zijn bewoners door gebed en besprenkeling met wijwater
Het is een oud gebruik om aan het begin van het nieuwe jaar je huis te laten zegenen
Vaak schreef de priester aan de ingang van ieders huis het jaartal en daarbij de letters C+M+B - Deze letters worden in verband
gebracht met de namen die vanuit de traditie aan de wijzen uit het oosten zijn gegeven: Caspar, Melchior en Balthasar, maar deze
letters staan ook voor de zegentekst "Christus Mansionem Benedicat" - “Christus zegene dit huis”
Huwelijk
Sacrament dat de partners elkaar toedienen en door de priester ingezegend en kerkrechtelijk geregistreerd wordt - de voltrekking
en voltooiing ervan vinden plaats door de geslachtsgemeenschap
Hymne
Grieks: hymnos, gewijde lofzang, met name de psalmen
