RK Geloofsgemeenschap
Aalmoezenier
Priester belast met het pastoraat voor een speciale groep, zoals militairen of gevangenen
Aanbidden
Door gebed belangeloos eer bewijzen aan God. Aanbidden wordt uitsluitend gebruikt voor gebed tot God, niet tot Maria of andere heiligen
Aanroepen
Bidden tot God of tot de heiligen, meestal om een gunst te verkrijgen
Aartsbisdom
Kerkjuridisch vastgesteld gebied van een aartsbisschop
Aartsbisschop
Bisschop die niet alleen aan het hoofd staat van zijn eigen bisdom, maar ook een leidende functie heeft ten opzichte van de andere
bisschoppen binnen een kerkprovincie
Aartsengel
Bode van Gods uit het achtste koor der engelen
- Michaël - Hebreeuws voor 'Wie is als god?', de leider van de Goddelijke legers
- Gabriël - Hebreeuws voor 'Held van God', de boodschapper van God
- Rafaël - Hebreeuws voor 'God heeft geheeld', de begeleider van reizigers en genezers
Abdij
Klooster van een contemplatieve orde met een abt of abdis aan het hoofd en een prior of priorin als plaatsvervang(st)er
Absis
Overwelfde, halfronde of veelhoekige koor-nis als uitbouw van het hoofdaltaar in sommige grote kerken (basilieken),
vaak voorzien van zitbanken voor aan de plechtigheden deelnemende geestelijken.
Absolutie
Kwijtschelding van in de biecht beleden zonden, door de priester uit naam van Christus verleend
Absoute
Liturgisch gebed aan het einde van de requiemmis voor de overledene, de laatste aanbeveling ten afscheid, waarbij de lijkbaar
wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt
Acoliet
Misdienaar, vroeger ook clericus die de laatste der kleine wijdingen heeft ontvangen
Acte
Zie: oefening
Administator
Hoofd van een juridisch zelfstandig gebied, bijvoorbeeld een bisdom of andere kerkelijke entiteit. De naam administrator verwijst
gewoonlijk naar een functie van tijdelijk bestuurder
Advent
Het begin van het kerkelijk jaar. De tijd van de eerste vier zondagen, voorafgaand aan het Kerstfeest. Adventus de komst van de Heer.
Tijd van inkeer en boete. Liturgiusche kleur: paars
Adventskrans
hangende ronde krans van gevlochten dennen- of sparrengroen als symbool van hoop, met vier kaarsen waarvan er elke week één meer wordt aangestoken.
Vaak voorzien van paarse linten (roze op Gaudete-zondag en wit met Kerstmis)
Advocaat van de duivel
Kerkjurist die bij een kerkelijk proces als aanklager optreedt
Aflaat
Kerkelijke kwijtschelding van straf. Tegenwoordig zo goed als verouderd begrip, dat berust op het onderscheid tussen de vergeving der zonden
door de biecht, en de daarvoor opgelegde straf. Die straf kon voor sommige zonden zeer zwaar uitvallen. Na verloop van tijd ging de
kerk dergelijke straffen vervangen door aflaten, kwijtscheldingen, te verkrijgen door allerlei gebeds- of boetehandelingen. Het verlenen
van aflaten is in de loop der eeuwen ontaard tot een soort handel die door de kerk officieel werd afgewezen
Agapè-viering
Agnus Dei
Latijn: lam Gods: driemaal herhaald gebed of gezang op het einde van de mis (met tweemaal de toevoeging: dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons, en de derde maal met de toevoeging: dat wegneemt de zonden der wereld, geef ons de vrede).
Albe
Lang, witlinnen liturgisch gewaad, onderhemd tot aan de voeten, opgeschort door een koord (cingel), waaroverheen stola en kazuifel of koorkap worden gedragen.
Alleluja
Van oorsprong Joodse uitroep met de betekenis 'Looft de Heer met vreugde'.
Allerheiligen
Allerzielen
Altaar
Liturgische offertafel, centrale plaats van de eucharistieviering in katholieke kerken.
Zie: eucharistie, suppedaneum, tabernakel, tafel des Heren, voetgebed.
Altijddurende aanbidding
Door sommige religieuze congregaties beoefend ononderbroken gebed tot het heilig sacrament, dat in de vorm van een geconsacreerde hostie in een monstrans ten toon wordt gesteld.
Altijddurende bijstand
Predicaat, toegekend aan een populaire en zeer vaak vereerde icoon van Maria met Jezus: Onze Lieve Vrouw van altijddurende bijstand.
Ambo
Amict
Witlinnen liturgische schouderdoek , waaroverheen een kazuifel wordt gedragen.
Ampullen
Stel van twee kannetjes met water en wijn, waaruit tijdens de offerande de kelk met te consacreren wijn wordt gevuld.
Andrieskruis, Sint - Sint Andreaskruis
Kruis met schuine balken in X-vorm. Volgens de traditie zou de apostel Andreas aan zo'n kruis gekruisigd zijn. De naam wordt o.a.
gebruikt voor een dergelijk kruis op verkeersborden en bij spoorwegovergangen.
Angelus
Latijn: engel, daarvan afgeleid: het angelus, als beginwoord van het Latijnse gebed Angelus Domini, in het Nederlands De Engel des Heren.
Annunciatie - Maria Boodschap
Latijn: aankondiging, namelijk de boodschap van de aartsengel Gabriël aan Maria, dat zij van de heilige Geest zou ontvangen en moeder zou worden van Jezus Christus. Het feest van de Annunciatie, oftewel Maria Boodschap, wordt gevierd op 25 maart.
Antifoon
Refrein of beurtzang, onder andere vóór en na een psalm, maar ook als zelfstandig gezang.
Apologetiek
De leer van de geloofsverdediging.
Apostolaat
In het algemeen de verspreiding van het geloof; vaak met nadere specificatie, b.v. apostolaat des gebeds, apostolaat der hereniging, e.d.
Apostolisch vicaris
Hoofd van een apostolisch vicariaat, d.w.z. van een missiegebied waaraan nog niet de status van aartsbisdom is toegekend. De apostolisch vicaris wordt rechtstreeks door de paus benoemd en heeft binnen zijn vicariaat dezelfde bestuursbevoegdheden als een bisschop.
Apostolische Stoel
Ook wel Heilige Stoel: de Romeinse bisschopszetel van de paus, hoofd van de gehele katholieke kerk.
Armbestuur (Armenbestuur)
(Voormalig) college belast met de zorg voor de armen.
Askruisje
Op Aswoensdag, de eerste dag van de vasten, tekent de priester tijdens de boeteviering het voorhoofd van de gelovige met een kruisje van gewijde as van verbrande palmtakken; daarbij zegt hij: Gedenk, mens, dat gij stof zijt en tot stof zult wederkeren. Soms wordt de gelovigen ook wel de gelegenheid geboden zichzelf met deze as te tekenen.
Assumptie
Zie: Maria-ten-hemel-opneming
Aswoensdag
